Wykupy menedżerskie to wyjątkowe rodzaje transakcji M&A, w których stroną kupującą są menedżerowie przejmowanej spółki. Wyróżnia się różne rodzaje wykupów np. MBO (z ang. management buy-out), zewnętrzne wykupy menedżerskie (z ang. management buy-in – MBI) czy lewarowane wykupy menedżerskie (z ang. leveraged management buy-out – LMBO).
Zazwyczaj menedżerowie danego podmiotu nie dysponują wystarczającymi środkami finansowymi, aby nabyć przedsiębiorstwo samemu, dlatego też w znacznym stopniu wykorzystują w tym celu finansowanie dłużne. Tego typu transakcje określa się mianem lewarowanego wykupu menedżerskiego bądź LMBO (z ang. leveraged management buy-out). W praktyce gospodarczej używa się także określenia LBO (z ang. leveraged buy-out) opisując transakcje tego typu. W przypadku lewarowanych wykupów menedżerskich kadra zarządzająca przedsiębiorstwem angażuje niewielką część kapitału, a większość środków finansujących transakcję pozyskiwanych jest z instrumentów dłużnych (zdarza się, iż udział długu w takich transakcjach sięga nawet 90%). Lewarowany wykup menedżerski jest specyficznym typem transakcji, dlatego też powstają podmioty wyspecjalizowane w tego typu procesach: specjalistyczne fundusze inwestycyjne oraz banki inwestycyjne.
Wśród inwestorów finansowych biorących udział w transakcjach wykupów menedżerskich, którzy dysponują odpowiednio wysokimi zasobami kapitałowymi, a także są skłonni ponieść charakterystyczne dla tego typu transakcji, stosunkowo wysokie ryzyko, wyróżnia się między innymi:
- Fundusze LBO (z ang. LBO funds),
- Fundusze podwyższonego ryzyka typu venture capital i private equity,
- Najeźdźcy (z ang. corporate raiders) – pojedynczy inwestorzy bądź grupy inwestorów specjalizujący się w wykupach przedsiębiorstw o wrogim charakterze,
- Banki inwestycyjne (z ang. investment banks),
- Fundusze specjalne (z ang. special situation funds) – specjalistyczne fundusze inwestycyjne powstałe w celu zakupu określonych typów przedsiębiorstw.
Inny specyficznym rodzajem transakcji wykupów menedżerskich jest zewnętrzny wykup menedżerski (z ang. mangament buy-in – MBI), który w przeciwieństwie do transakcji MBO angażującej menedżerów przejmowanego przedsiębiorstwa, dokonywany jest przez zewnętrzną grupę menedżerską, która wraz z przejęciem spółki przejmuje również zarząd nad nią. Jako główną grupę przedsiębiorstw nabywanych w drodze transakcji typu MBI wskazuje się firmy rodzinne. Jest to podyktowane faktem, iż relatywnie często dotychczasowi właściciele, którzy nie posiadają sukcesorów, poszukują inwestorów gotowych przejąć od nich firmę.
W praktyce gospodarczej wyróżnia się również transakcje BIMBO (z ang. buy-in management buy-out) oraz MEBO (z ang. management employees buy-out), które są kombinacją transakcji standardowego wykupu menedżerskiego (MBO) oraz zewnętrznego wykupu menedżerskiego (MBI). BIMBO polega ona na tym, iż dotychczasowa kadra menedżerska po dokonaniu transakcji wciąż zarządza nabytym przedsiębiorstwem, lecz dołączają do niej także biorący udział w transakcji zewnętrzni menedżerowie, którzy także zainwestowali swój kapitał w dany podmiot. Natomiast transakcja typu MEBO jest analogiczna do transakcji BIMBO, z tą różnicą, że stroną kupującą jest zarówno zarząd, jak i pracownicy przejmowanego przedsiębiorstwa.
Więcej na temat wykupów menedżerskich można dowiedzieć się na: https://cmt-advisory.pl/co-robimy/doradztwo-transakcyjne/wykupy-menedzerskie/
